6 Mart 2024 Çarşamba

Alisher Navoiy - G'azal

Meni men istagan o’z suhbatig’a arjumand etmas, 
Meni istar kishining suhbatin ko’nglim pisand etmas.

Ne bahra topqomen andinki, mendin istagay bahra, 
Chu ulkim bahrai andin tilarmen bahramand etmas.

Netay huru pari bazminki, qatlim yo hayotimg’a 
Ayon ul zahr chashm aylab nixon, bu no’shxand etmas.

Kerakmas oy ila kun shaklikim, husnu malohatdin, 
Ichim ul chok- chok etmas, tanim ul band- band etmas.

Kerak o’z chobuki majnunvashi qotil shiorimkim, 
Buzug’ ko’nglimdin o’zga yerga javloni samand etmas.

Ko’ngul uz charx zolidin, firibin yemakim, oxir 
Ajal sarrishtasidin o’zga bo’ynung’a kamand etmas.

Ul oy o’tlug’ yuzun ochsa, Navoiy tegmasun deb ko’z, 
Muhabbat tuxmidin o’zga ul o’t uzra sipand etmas.

Navoiyning uslubi va she'rlash xususiyatlari bu g'azalda ham ko'rinadi. She'rdagi bosh qator "Meni men istagan o'z suhbatig'a arjumand etmas" deb boshlanadi, bu esa "Meni kim istagan so'zlar bilan muntazam so'hbat etishga izin bermaydi" degan ma'noni anglatadi. Shoirning o'zining o'ziga xos bo'lishni, o'zining o'zining g'ayratini ifodalovchi so'zlar va so'z tanlash usullari bu g'azalda yoritilgan.
Navoiyning she'riyatida tuyg'ularning ifodalanishi va o'zbek adabiyoti ustunligi ham hisobga olinadi. Uning so'zlari va so'z qo'shib olish usullari o'zbek poeziyasining xususiyatlari hisoblanadi. Bu g'azalda Navoiy o'z sevgisini, hayotning zarafat va zarafatchiliklarini ifodalaydi. Shoir o'zining hayotini, o'zining hissiy qiyofasini, o'zining yorqinlik va tuyg'ularini ham o'z ichiga olgan.
Bu g'azalning tarqatilishi, ritmi va boshqa she'riy tafsilotlar shoirning enggina xususiyatlari bilan bog'liq. Navoiyning so'zlarining yorqinlik va ko'p ovozlarni to'g'ri tanlash usullari, uning tarqalishi va ayrim so'zlari tuyg'ularni, manolarni ifodalaydi. Ushbu gazalda Navoiy o'zining g'ayratini, g'ayratli bo'lishni, shoiriy voqelikni bildirishni istaydi.
Navoiyning g'azalida yozgan asarlarining maqsadi o'quvchiga nima bildirishni istaganligini anglatish kerak. Bu g'azal orqali, shoir o'z xayollari, xayollardagi dunyosi va uning tuyg'ularini ifodalaydi. Shoir o'z sevgisini, g'ayratini va shoiriy xususiyatlarini o'qituvchilarga, o'qlovchilarga yetkazishga intiladi.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Orhan Şaik Gökyay - Beyan-ı Aşk