Hurriyat Xudoymurodova - Bodom Gullayveradi... (Hikoya)

 

Qiz bu tomonlarga yaqindagina ko‘chib kelgan. Do‘xtirlar momosiga havo almashtirishni tavsiya etishgani uchun shunday qilishgan. Bolalik quvonchlari-yu, rahmatli ota-onasining hidi ufurib turadigan qadrdon uyni qiz anchagacha unutolmay, qo‘msab yurdi. Chunki, avvaliga bu yerlar unga yoqmadi. Doimo g‘ala-g‘ovurga, ko‘pchilikka o‘rgangan emasmi, yangi qo‘nimgohlari kimsasizdek tuyulib, yuragi siqildi. Ammo, momosining  sog‘ligini o‘ylab, ichidagini tashiga chiqarmadi. Bir tarafi tog‘-u toshlarga, ikkinchi tarafi esa taqir dala-dashtga ulanib ketgan bu kichkinagina qishloqda u anchagina o‘zini yolg’iz sezdi. Keyinroq, asta-sekinlik bilan bo‘lsa-da, yangi joyga ko‘nika boshladi. Hov, dashtning qoq o‘rtasida, qishloqdan hiylagina olisroqda yolg‘iz qaqqayib turuvchi bodom daraxti, uning poyida esa doimo qaynab turuvchi buloq bor. Ayniqsa, ana sha joy unga yoqib qoldi. Hamisha “bulk-bulk” etib suv chiqib turadigan buloq bora-bora uning yaqin “sirdoshi”ga aylandi. Qiziq-da, buloq suvi atrofga yoyilib, tuproqqa singib ketadi. Ana shu joy sezilar-sezilmas yashilikka burkanib turadi. U yerda erta bahordayoq o‘t-o‘lan, chechaklar birinchi bo‘lib yuz ochadi. Go’yo so‘ngsizdek tuyuluvchi yantoqzor o‘rtasidagi bu manzaraga qaragan sayin qizning zavqi ortadi.

U har tong buloqdan momosiga suv olgani keladi. Buloq tepasidagi bodom daraxti uzoq-uzoqlardan ham baralla ko‘rinib turadi. Nim ko‘kish, harir parda yopingandek tuyuluvchi dasht-dala, to u buloq boshiga yetguncha, astagina yorisha boradi. Qiz bu yerga ataylab juda erta keladi. Shunday qilmasa bo‘lmaydi. Biror jonivor buloq suvini loyqalatib yoki iflos kilib qo‘yishi mumkin. Momosiga esa buloqning pokiza, zilol suvi juda-juda yoqadi. Shu suv bahona kelganlariga ko‘p bo‘lmagan bo‘lsa-da, sog‘ligi ancha yaxshi bo‘lib qoldi. Shuning uchun u buloq bo­shiga har tong zavqlanib, atrof manzaralaridan rohatlanib, ayniqsa, bodom va buloqning, bir-biriga mutanosibligidan hayratlanib keladi. Chunki, sukunat bag‘riga singib, abadiy uyquga ketgandek tu­yuluvchi dala-dashtga mana shu ikki mo‘jiza bodom va buloq jon bag‘ishlab turadi.

Har tong avval ikki satilni to‘ldirgach, o‘zi ham ikki hovuch muzdek buloq suvidan simiradi. So‘ng oppoq va nozik kaftlarini to‘ldirib suv olib, chetga burilgancha yuzlarini chayadi. Shundan so‘ng satillarini ko‘tarib, iziga qaytadi. Tinimsiz “bulkillayotgan” buloq va sokinlik bag‘rida xayolga cho‘mgandek turuvchi egik shoxli bodom daraxti uni sassiz kuzatib qoladi. Bu holat har kuni, har tongda takrorlanadi,  takrorlanaveradi...

Bu tong qizning kayfiyati o‘zgacha, hayajonli edi. Negadir, butun vujudida sezilar-sezilmas titroq kezinadi. Shaxlo ko‘zlari o‘ziga bo‘ysunmaydi. Nechundir ha deb buloq tarafga o‘qtin-o‘qtin qarayveradi. Nedan, bu hol? Endigina yuz ocha boshlagan chechaklar, kurtak yoza boshlagan novdalar, kishi bilmas uyg‘onib kelayotgan bahorning ta’sirimikan, bu. Yoki har tongda tog‘ tomonlardan turfa iforlar taratib esayotgan bahoriy nasimning ishimikan?

Tunov kuniyam u odaticha, buloq boshiga juda erta kelgandi. Atrofga mahliyo bo‘libmi, yoki xayollarga ortiqcha berilibmi, e’tibor qilmagan ekan.  Buloq bo­shiga yaqinlashdi-yu, taqqa to‘xtab qoldi. Atrofda bir gala qo‘y-qo‘zilar bemalol o‘tlab yurardi. Buloq boshidagi kichkinagina xarsang tosh ustida esa cho‘pon yigit tayog‘ini yelkasiga tiragancha xayolchan o‘tirardi. Qiz avvaliga cho‘chibroq turdi, qadamini sekinlata-sekinlata to‘xtadi. Cho‘pon yigit unga birpas tikilib turgach, o‘rnidan erinibgina jildi. Tayog‘ini sudragancha buloqdan uzoqlasha boshladi. Qiz qo‘rqibroq bo‘lsa-da, buloqqa yaqinlashdi. Shu payt yigit u tomonga burilib qaradi. Ko‘zlar bir zumgina to‘qnashdi. Qiz shosha-pisha satillarini suvga to‘ldirib, darrov ortga qayta boshladi. Hatto, yuzlarini yuvishni ham unutdi. Boshqa kunlari u buloq boshidan shoshmay, bir-bir bosib qaytardi. Bu tong oyoqlari o‘ziga bo‘ysunmay qo‘ydi. Goh chalkashib ketadi, goh ixtiyorsiz tez odimlaydi. Chelakdagi suv tinmay “shalloplaydi”, to‘kiladi. Ammo u parvo qilmaydi. Fakat olg‘a intiladi. Xayolida esa... o‘sha, adl qomat va ikkita chaqnoq ko‘z, endigina nish urgan barra maysadek mayin mo‘ylovlar suvrati jonlanib ketaveradi...

Bu holat ertasiga ham, indiniga ham, undan keyin ham takrorlandi. Qiz buloq boshiga satil ko‘tarib kelganda, cho‘pon yigit o‘sha yerda o‘tirgan bo‘ladi. Qiz kelishi bilan indamay o‘rnidan turib, satillarni oladi-da, buloq suviga limmo-lim to‘ldirib beradi. So‘ng, bir so‘z demay nari ketadi. Shu bir soniya ichida faqat ko‘zlar uchrashadi., ko‘zlar “sirlasha”di. Har ikkilalasi bir-birining ko‘zidan savol o‘qiydi: “Kim bo‘ldi ekan, bu?!”. O‘sha kuni esa cho‘pon yigit qizni butunlay boshqacha qarshiladi. U odati bo‘yicha buloq yonidagi xarsangcha ustida o‘tirardi. Lekin, bu gal negadir qo‘lidagi tayoq bilan buloq suvini kavlab, loyqalantirayotgandi. Ikki bilagiga satil ilib olgan alvon ko‘ylakli qiz avvaliga uning bu qilig‘idan achchiqlanganday bo‘ldi. So‘ngra, beparvo holatda bodom daraxtiga suyangancha, suvning tinikdashishini kutib turdi. Yigit hamon bir so‘z demay, lekin kuz qiri bilan alvon ko‘ylakli suluvni ta’qib qilishni kanda qilmasdi. Qiz ham hech narsa demadi. Ohuniki kabi go‘zal ko‘zlarini buloq suviga tikkancha jim turaverdi. Axiri bir yutinib olgan yigit, tilga kirganday bo‘ldi:

-Satilingizni suvga tuldirib beraymi?

Qizning  ko‘ksida kaptar potirlaganday bo‘ldi: “ovozi buncha jarangdor, buncha jozibali!.”

   - Maylingiz. Agar malol kelmasa ...

Yigit ko‘ksiga bir parcha olov yopishganday bo‘ldi: “ovozi bunchalar mayin, bunchalar yokimli!”.

   - Avval suv tinisin-da ...

   - Xo‘p ...

Yigit o‘rnidan turdi. Qiz esa qo‘lidagi satillarni yerga qo‘ydi. O‘zi bir-ikki odim ortga tisarildi. Yigit indamay kelib, satillarni oldi. Suvga to‘ldirgach, qizning oyoqlari yoniga keltirib ko‘ydi. So‘ngra, ikkala qo‘lini beliga tiragancha, tek qotib turdi.

   -Ismim, Yo‘lchi.

   -Zebo. Suv uchun rahmat!

Qiz satillarini yengil ko‘tarib, qishloq sari odimlab ketdi. To uyga yetgunicha suvning yarmi chayqala-chayqala to‘kildi...

Kunlar kunlarni kuvib o‘ta boshladi. Buloq boshidagi uchrashuvlar har tong so’zsiz, gapsiz davom etaverdi.

Hademay atrof-olamni bahorning iliq nafasi tutdi. Buloq boshidagi bodom esa oppoq  gullarga burkanganiga ham ancha bo‘ldi. Bu paytga kelib qiz har tong buloq boshiga shoshishda davom etar, yigit ham xuddi ulug‘ bir ishni bajarayotganday mamnun qiyofada uning satillarini buloq suviga to‘ldirib, berardi. Nigohlari esa hamon so‘zsiz "sirlashish"da davom etardi:

   - “Bunchalar suluv bo‘lmasangiz, oyqiz?”

   - “O’zingiz-chi, bunchalar o’ktam, bunchalar chiroylisiz, yigit!”

Shunday dilkash “gurung”dan so‘ng, qiz qishloq tomon qanot chiqarganday uchib ketadi. Yigit esa tayog‘i­ni beliga olib, chayir qo‘llari bilan mahkam qisgancha qo‘y-qo‘zilar sari odimlaydi. Keyin burilib, al­von ko‘ylakli qiz to qishloq bag‘riga singib ketguncha tikilib turadi.

Qishning rutubatli kunlari ortda qolganiga ham ancha bo‘lgan edi.

Oftob tafti kundan-kunga kuchaya boshladi. Qish bo‘yi mudroq uyquda yotgan toshloq yerlar, o‘t-o‘lan-u giyohlar quyoshdan nur emib, rohatlana boshladi. Yer-u ko‘k qolib, hatto ko‘ngillarga-da kirmoq istagida bo‘lgan sovuqning dami kesildi. Qalblarga bahoriy iliqlik kira boshladi. Bahorni, quyosh taftini sog‘ingan intiq ko‘ngillar yayradi. Yosh-yalanglar yashil baxmal ko‘rpalar yopinib, mitti chechaklar bilan bezangan qir-adirlarga, sharqirab oqa boshlagan soylarga oshiqdi. Tog‘ yon bag‘riga tutash qishloq yana jonlanib ketdi. Atrof esa ko‘z quvonarli darajada go‘zal edi. Osmon qadar yuksalgan cho‘qqilar, ungurlaridagi yashil maysalar, tog‘ poyidan boshlanuvchi sho‘x jilg‘alar ajib bir go‘zallik yaratayotgan kezlar edi. Havo tobora musaffolashib  borar, osmon niluday ko‘m-ko‘k edi. Samo bag‘rida ukpar-ukpar suzib yurgan oq bulutlar esa xuddi oqqushlar misol ko‘zlarni quvontirardi. Tog‘ tomondan tanga rohat baxsh etib esuvchi shabada turfa giyohlar iforini dimoqlariga yetkazar, ko‘ngillarda ajib bir tuyg‘ular uyg‘otardi.  Ayniqsa, yoshlar shod va xurram edilar. Bolalar esa goh yigitlar tomon, goh qizlar taraf turib davrani qizitar, bahoriy o‘yinlarga jon kirgizib yuborishardi. Butun borliqni yoshlikning masrur ovozlari, bolalikning sho‘xchan saslari tutib ketganday edi.

Ana shunday serzavq nurafshon kunlarning birida Yo‘lchi qo‘y-qo‘zilarini suvlatish uchun soy tarafga haydab keldi. Zebi bu paytda yangi qishloqdan orttirgan dugonalari bilan soyda gilam yuvayotgandi. Yo‘lchi atrofida bir to‘p o‘smir yigitchalar, Zebo tevaragida esa bir gala sho‘x-shaddod qizlar gurungni qizitardi. Har ikkala guruhdan ikki nigoh tez-tez bir-birini izlab qolardi. To‘qnash kelgan kezlarda esa lablarda sirli tabassumlar o‘ynardi. Ko‘zlar baxtdan porlab ketgan­day bo‘lardi. Ba’zan nigohlar tinmay so‘zlasha boshlardi:

  -“Seni juda-juda sog‘indim!”, - derdi Yo‘lchining nigohlari.

  -“Bekor gap. Sog‘ingan men, kutgan men!”, - derdi Zeboning ko‘zlari.

  -“Mana, yana bahor keldi. Zebo, bu bizning bahorimiz!"

  -“Ha, ikkalamizning bahorimiz!”

  -“Uyingga sovchi yuboraman. Shu yozda to‘y qilamiz!”

  -“E, boring-e. Yomon bo‘libsiz!”

  -“Nima qilay, bahor meni shu ko‘yga soldi-da!”

  -“Ho-o, faqat bahormi?”

  - “Yo‘q faqat bahor emas, singlisi ham bor”

  -“Bahorning singlisi? Kim ekan u?”

  -“Bahorning o‘zidan-da suluv, o‘zidan-da tengi yo‘q bir malak!”

  -“Tavba-yey, eshitmagan ekanman-a?”

  -“Zebo, Zebojon, bahorning singlisi sensan-ku?!”

  -“Yana hazilmi?”

  -“Yo‘q chinim. Xo‘sh, sovchilarim boraverishsinmi?”

   -“Men unday gaplarni tushunmayman”.

   Nigoh nigoh bilan qalb tilmochi, elchisi bo‘lib tillashayotgan, atrofni qo‘y-qo‘zilarning dikir-dikir o‘yinlari, bolalarning qiyqiriqlari tutgan bir paytda osmonda sarosar suzib yurgan bir uyum bulut tog‘ cho‘kkisiga "minib" olishga ulgurgandi. So‘ngra u xiralasha borib, qora tumanga aylandi. Tabiatda ro‘y berayotgan bu o‘zgarish va evrilishlarga hech kim e’tibor bermadi. Hamma o‘z ishi bilan band. Hash-pash deguncha, iliqqina bahoriy yomg‘ir tomchilay boshladi. Birozdan so‘ng esa, etni junjiktiruvchi shabada kuchaydi. Iliq yomg‘ir sovuq tomchilarga aylandi. Tog‘ tarafdan kuchli gumburlash sadosi eshitilganday bo‘ldi. Kutilmaganda tepalikda yurgan allakim qichqirib yubordi: 

   - Quyun kelayapti! Qochinglar, tez, sel, sel kelyapti!

 Soy ichi zumda to‘s-to‘polon bo‘lib ketdi. Atrofni qorong‘ulik qoplaganday bo‘ldi. Avvaliga kuchli vishillashga o‘xshash ovoz eshitildi. So‘ng loyqa suv bo’tana-bo‘tana bo‘lib, oqib kela boshladi. Kuchli to‘lqinlar shiddat bilan olg‘a intila, haligina yam-yashil bo‘lib turgan soy ichi loyqa suvga to‘lib borardi. Bir amallab tepalikka chiqib olganlar tabiatning bu "o‘yini"ga hayrat va daxshat bilan qarab turishardi. Yo‘lchi qizlar orasidan Zeboni izlab topgach, tinchlanib jilmayib qo‘ydi. Zeboning bezovta nigohlariga Yo‘lchining alp qomatiga tushgach, porlab ketganday bo‘ldi. Shu payt yuraklarni sirqitar darajada go‘dakning chinqirig‘i eshitildi. Hamma bir zum qotib qolganday bo‘ldi. Barchasi yugur-yugur bilan bo‘lib soyning yuqorirog‘iga bir o‘zi chiqib ketgan, tosh ustida o‘zi bilan o‘zi gaplashib o‘tirgan bolakayni unutgan edi. Selning ilk oqimi o‘rkachlarida bolaning goh boshi, goh kiyimi ko‘rinib, yana yo‘qolardi. Yo‘lchi o‘zini loyqa suv bag‘riga otdi. Yosh-yalanglar uning ortidan yugurishdi-yu, qirg’oqda to‘xtab qolishdi. So‘ngra, egri-bugri qirg‘oq bo‘ylab yugurib ketishdi. Hech kim suvga tushmadi. Yo’lchi zumda bolakayga yetib olib, boshi uzra baland ko‘targancha, yordamga yetib kelganlarga tutqazdi. Ammo kuchli to‘lqin bir zarb bilan uni yana sel oqimiga uloqtirib yubordi...

   Biror soatlardan so‘ng, atrof yana tinchib qoldi. Havo ochilib, osmonda uzun kamondek kamalak ko‘rindi….

   O‘shandan so‘ng kunlar oylarni, oylar yillarni quvib o‘taverdi. Qizlar kelinchakka, kelinchaklar momolarga jajji qizaloqlar esa parivash suluvlarga aylanaverdi. O‘sha tanish buloq hamon oqib turadi. Faqat... Bodom daraxti kesilib, o‘rnida kattagina to‘nka qolgan. Lekin to‘nka atrofida yangi bodom nihollari o‘sib chiqib, ko‘kka bo‘y cho‘zgan. Ana shu yangi nihollar har yili bahorda oppoq bo‘lib qiyg‘os gullaydi. Ana shu kezlarda buloq boshiga bo‘sh satil ko‘targan mushtdekkina bir momo munkayib keladi. To‘nka ustiga o‘tirib, buloqqa uzoq termuladi. Oynaday yaltirab turuv­chi, tiniq buloq suvi yuzida kimningdir aziz chehrasi, chaqnoq ko‘zlari jonlanib ketganday bo‘ladi. Momoning quruqshagan lablari pichirlaydi:

-“Yo‘lchi, qarang, yana bahor keldi...”

-“Zebo, qaragin, yana bodom gulladi...”

Momo o‘rnidan mahzun turadi. Buloqdan suv olmaydi. Qalbida ardoqdab kelayotgan va hozir buloq yuzida jonlanib, to‘lkinlanib turgan siymo suratini buzgisi kelmaydi...