Metinlerin Sınıflandırılması

 

Temelde şiir ve düzyazı biçiminde gruplanan metinler; gerçeklikle ilişkileri, işlevleri, yazılış amaçları, hedef kitleleri, kullanılan anlatım biçim ve teknikleri vb. ölçütlere göre sınıflandırılabilir. Metinler, sanat metinleri (edebî metinler) ve öğretici (bilgilendirici) metinler olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca sanat metinleri ve öğretici metinler de kendi içinde gruplandırılır.

Sanat metinleri; edebî bir heyecan uyandırmak, estetik zevk ve anlayış kazandırmak amacıyla yazılır.

 Coşku ve heyecanı dile getiren metinler (şiir), öyküleyici (anlatmaya bağlı) metinler (masal, fabl, destan, hikâye, roman), göstermeye bağlı metinler (tiyatro) sanat metinleridir.

Öğretici metinler; tanıtmak, bilgi ve haber vermek, uyarmak, düşündürmek, kanıları değiştirmek, yönlendirmek gibi amaçlarla yazılır. Tarihî metinler, felsefi metinler, bilimsel metinler, gazete çevresinde gelişen metin türleri (makale, deneme, sohbet, fıkra, eleştiri, mülakat, röportaj, haber yazıları), kişisel hayatı konu alan metin türleri (anı, günlük, gezi yazısı, biyografi / otobiyografi, mektup) öğretici metinlerdir.

Metinleri sanat metinleri, olay çevresinde oluşan metinler  ve öğretici metinler olarak üç ana başlık altında inceleyebiliriz.

SANAT METİNLERİ

a) Coşku ve heyecanı dile getiren metinler:

- Şiir

b) Olay çevresinde oluşan metinler:

I. Anlatmaya bağlı metinler

- Masal

- Fabl

- Destan

- Halk hikayesi

- Mesnevi

- Manzum hikaye

- Hikaye

- Roman

II. Göstermeye bağlı metinler

a) Modern tiyatro 

- Komedi

- Trajedi

Dram

b) Geleneksel Türk tiyatrosu

- Orta oyunu

- Gölge oyunu (Karagöz)

- Meddah

- Seyirlik köy oyunları

ÖĞRETİCİ METİNLER

- Tarihi metinler

- Felsefi metinler

- Bilimsel metinler

- Gazete çevresinde gelişen metinler (makale, deneme, sohbet, fıkra, eleştiri, mülakat, röportaj, haber metinleri)

- Kişisel hayatla ilgili metinler (mektup, anı, günlük, gezi yazısı, biyografi, otobiyografi).