Hurriyat Xudoymurodova - Bahorning ko‘z yoshlari… (Hikoya)

 

Aytishlaricha, odamlar bir-biriga qanchalik yaqin bo‘la borishsa, xulq-atvorlari ham, rang-ro‘ylari ham bir-birlariga o‘xshab, singib boraverar ekan. Demak, uylar ham shunday. Qishloq chekkasida kichik bir kulba bor.Bu kulba ko‘rinishidan qishloqning boshqa uylaridan farq qilmaydi. Faqat unda nimadir yo‘qdek: qaddi bukik, dol. Xuddi odamdek. Uy ham xuddi fig‘on bilan ko‘kka yuzlangandek. Ahyon-ahyonda tashrif buyuradigan parishonxotir mehmon-u, timirskilanib ivirsigan mezbonini mung’ayibgina qarshi oladi. Eshiklarida undan g‘arib, teksang bas, nola qiladi. Qo‘ni-qo‘shnilar ham eshikning ochilib-yopilganini sanashadi:

              …"Chiqdi, kirdi…”

 Sal avvalroq shu kulbaning eshigini ochib-yopuvchi qariyalardan biri, otaxon, olamdan ko‘z yumdi. Shundanmi, qo‘ni-qo‘shnilar ham keyingi vaqtlarda eshikning ahyon-ahyonda ochilib-yopilganini ham sanamay qo‘yishdi...

Qismatning sho‘rishiga yo‘yishsa ham sinovi qattiq bo‘ldimi, hatto hayvonga ham ozor bermaydigan xonadon sohiblarini Olloh tirnoqqa zoriqtirdi...

Yillar o‘tdi, og‘ritib-og‘ritib, dog‘lab-dog‘lab. Kunlar o‘tdi, ba’zan yillarga bo‘y berib, oyoq tirab-oyoq tirab. Momo kunni sanab yig‘ladi. Ne-ne bir tunlarni tonglarga uladi. Hasratidan chiqqan g‘ubor samoga bo‘yladi. Qalbini cho‘g‘ladi. Cholining dardi ichida bo‘ldimi yo dashtda bo‘shaldimi, bildirmadi, sir oldirmadi. Bola isini sog‘inishib, qo‘ni-qo‘shni bolalarini shirinlik bilan iydirib, ularning quvonchlariga sherik bo‘lib yurdi. Odam ham vaqtdan tez ulg‘ayib, yangilar huzurida begonalashib boraverar ekanmi, bu ham uzildi. Chol-kampir ham bir-biriga yomon o‘rganishibdi, yolg’iz yura olishmabdi. Bobo va’da bergandi: "Billa ketamiz" deb. Momo nido qildi: "A-yo, chol lafzini tutmadi" deb. Tag‘inam, harna ovundi, xudoning irodasi deb. Avvaliga o‘zi bilan o‘zi gaplashar bo‘ldi, istihola qildi chog‘i, bundan ham kechdi. Bobo ketdi, qarindosh-urug‘ qadami dam uzildi, o‘zi bilan o‘zi bo‘lib qoldi. Momo indamadi, zorlanmadi, Boboning merosini mahkam tutdi, bu sukut edi. Odam xudo emas ekan. Yolg‘izlik tutmaydi, tatimaydi. Bir tun sergak Bahor momoning qulog‘iga qandaydir nola eshitilganday bo‘ldi. Timirskilandi, bir amallab eshikka yuzlandi. Nimadir eshikni tirnardi, …mushuk…- dedi Bahor momo. Eshik ortida kuchuk bolaga ko‘zi tushdi. Qarashlari, turishlari go‘daknikidek. Biram mitti, biram shirin. Mehri iyib uyiga olib kirdi. Yuvintirib, sochiqqa xo‘b artdi. Kuchukchaning ko‘zlari ma’yus-ma’yus boqardi. Uning ko‘zlari ma’noli, qadrdon qarashlari shu qadar tanish ediki, ammo momo eslay olmadi. Ul-bul berib, kuchukchaning qornini to‘kladi. Shu-shu bolasiday bo‘lib qoldi. Kuchukcha hursa, u ham hurdi, yumalasa, yumaladi. Qilig‘ini bola bildi, o‘zi ham bola bo‘ldi. Xudo bilib yaratgan dedi. O’zining ko‘nglini hushladi. Momoning nasibasimi, it ham yaxshi chiqdi. Shu bilan gaplashadi, shu bilan sirlashadi...

Oradan kunlar o‘tdi. Qish fasli chekinib, bahor bo‘ylab, it ham ulg’ayib qoldi. Tunlarning birida Bahor momo suv olib kelgani hovuz boshiga chiqdi. Bir amallab suv oldi. Ortiga qaytar ekan, yer loy emasmi, oyog‘i tayrindi. Bir uchdi, bir uchdi. Xayoli olindi. Boshi qattiq yerga tegib, hushidan ketdi…

Tush ko’rdi. Tushida choli boshi teppasida yig‘lab o‘tirganmish. Uyg‘onib ketdi. Yuzida namlik sezdi. Ko‘zlarini ochdi. Asrab olgan iti hadeb yuz-ko‘zini yalayotganmish. Yuziga tushayotgan ilik tomchilardan avvaliga yomg‘ir yog‘yapti deb o‘yladi. Yo‘q, iti yig‘layotgan ekan. Xuddi odamdek ich-ichidan ezilib, xo‘rsinib yig‘lardi. Momo itni erkalab, ko‘z qiri yetguniga qadar qorong‘ulik qo‘yniga qadar alangladi. Hech kim ko‘rinmadi. Turmoqchi bo‘lgan edi, holi yetmadi. Abgor holidan xo‘rligi keldi, yig‘ladi. Ezilib-ezilib yig‘ladi. To‘yib-to‘yib yig‘ladi. Yengil tortdi. Bilib beradi xudo, -dedi Bahor momo. O‘rnidan turar ekan, iti quvonchdan irg‘ishlay boshladi. Momoning ko‘ngli yorishdi. Ko‘rgan tushi ko‘z oldidan o‘tib, esladi:

“-Hazratim, tushimga kirganingiz bejiz emas ekan-da",-deya o‘ziga-o‘zi gapirindi Bahor momo. "Shuncha qishloq uylari turib, bu itning uyimizni topib kelganidan hayron qolgandim. “Qoytibsiz-da… Bo‘mapti-da…. Lafzingiz shu bo‘lar bo‘ldimi? Mehr deganlari shu ekan-da. Xavotir obsiz-da. Bilgandim, tanigandim…".

Momo yig‘ladi. Itini suyub, sizlab uyga yo’l oldi.

Ko‘kdan bo‘lsa iliqqina yomg‘ir maydalab yog‘ardi. Bu tomchilar bahor faslining Bahor momoning quvonchiga sherikligimi yo hasrat ko‘z yoshlari edimi, bilmadim…