Eserin Adı: Hacı Murat
Yazarı: Lev Tolstoy
Ana dili: Rusça
Çeviren: Nedim Önol
Basım yeri ve yılı: Cem Yayınları, İstanbul, 1999
Eserin konusu:
Şeyh Şamil’in en kıdemli ve en sevdiği adamı ve dostu olan Hacı Murat ile Şeyh Şamil’in arasında büyük bir anlaşmazlık çıkmış, bunun üzerine Hacı Murat da dört adamı ile Ruslara sığınmıştır. Ruslar onu Şeyh Şamil’e karşı kullanmak istemekte; Hacı Murat ‘da Ruslar ile birlikte ailesini Şeyh Şamil’in elinden kurtarmak istemektedir.
Romandaki kişiler:
Sado: Hacı Murat’ı konuk edenlerinöldürüleceğini bildiği halde, yine de ona evini açan, ölüm tehlikesini göze alarak ona yardım eli uzatan bir Kafkasyalı.
Hacı Murat: Kafkasya’da Tselmes’te dünyaya gelmiş bir şeyh. O devirlerde Kafkasya’daki şeyler kabilelerin hem dini liderleriydi, hem de onların davalarını yöneten kişilerdi. Hacı Murat’la Şeyh Şamil arasında bir kan davası olduğu için eskiden aralarında çok yakınlık bulunan, hatta bir zamanlar Şamil’in sağ kolu sayılan Hacı Murat ona düşman kesilmiştir.
Şamil: Kafkasya’nın en ünlü şeylerinden biridir. Müslüman olmayanlara karşı cihat açar. Bir dönem Hacı Murat’ın köyünü basmış ve onun oğlunu zindana atmıştır. Hacı Murat’ın gelip kendisine teslim olmasını ister.
Özet:
Olaylar 1840-1855 yılları arasında özellikle Kırım Savaşı esnasında Tiflis ve Grozni şehirleri arasındaki coğrafya da geçer.
Hikâye ise anlatıcının Kafkasya’da at sürerken bir devedikenini koparmak istemesi dikenlerin ellerine batması devedikeni çiçeğini kolayca koparamaması üzerine Hacı Murat’ı ve hikâyesini hatırlamasıyla başlar. “ Eğer öleceksek, kolayca olmayacak bu, deve dikeni gibi olacağız, çok zor kopartacaklar. “
Hacı Murat yıllarca Ruslarla savaşan Rusların bile takdir ettiği Avar savaşçısıdır. Bir zamanlar Şeyh Şamil’in sağ kolu olan bu savaşçı intikam ve diğer nedenler ile Şeyh Şamil ile ters düşmüş ve Şamil’i öldüreceği hakkında yeminler ederek adamları ile Ruslara sığınmıştır.
Ruslar, Şeyh Şamil ile Hacı Murat’ın arasındaki anlaşmazlıklar ve oluşan düşmanlıklardan faydalanmak istemekte bu yüzden Hacı Murat’ı kullanmak istemektedirler. Şeyh Şamil, Hacı Murat’ın ailesini zindana kapatmış, geri gelmezse ailesinin öldüreceğini yazmıştır. Üstelik Şeyh Şamil, Hacı Murat’ın kardeşini de uçurumdan attırmıştır.
Rus prensi Vorontsoz onunla ilgilenmektedir. Ruslar, Hacı Murat’a hediyeler vermekte onu balolarına ve tiyatrolarına götürmekte; ama Hacı Murat, kendi kültüründen ve Müslüman kimliğinden ödün vermemektedir.
Hacı Murat, yaptığı ihaneti sorgulamakta, Ruslar ise onun Şamil tarafından gönderilmiş bir casus olma ihtimalini hesap etmekte Hacı Murat’ın kaçmaması için de çok dikkat etmektedirler. Hacı Murat’ın Ruslardan istediği tek şey ailesinin kurtarılmasıdır. Hacı Murat, eğer ailesini kurtarmazlarsa onlara yardım etmeyeceğini söyler. Ruslar bu teklifini kabul etmişler ama uzun bir süre geçtiği halde buna teşebbüs etmemişlerdir. Bunun üzerine kendi halkıyla savaşmak istemeyen Hacı Murat da oradan kaçmaya karar verir.
Hacı Murat, ailesi için ölmeyi bile göze almıştır. Şamil ise eğer Hacı Murat bahara kadar geri dönmezse ailesini öldürecektir. Hacı Murat bir sabah ormana geziye çıkıp, yanlarındaki beş Rus askerini öldürüp kaçmıştır. Yaralı kalan bir asker Hacı Murat’ın kaçtığını haber verir.
Hacı Murat ve adamlarının peşine yüzlerce asker düşmüş, Rus askerleri onları bir bataklık kenarında sıkıştırmıştır. Hacı Murat ve dört müridi yüzlerce askere karşı birkaç saat direnirler. Hacı Murat dinlenen atlarına binip kaçmayı düşünürken Hacı Murat’ın düşmanı olan ve Ruslarla işbirliği yapan kendi soydaşları Ruslara yardıma gelir. Önce Hamzala sonra Eldar ve daha sonra Hanefi ölür. Hacı Murat iki kurşun yemesine rağmen yaralarına pamuk tıkayarak çatışmaya devam eder. Ölmeden öce Şeyh Şamil’i oğlunu ve ailesini düşünmektedir.
Romanın ana fikri:
Romanda geçen “Dizlerinin üzerinde yaşamaktansa ayakta ölmek yeğdir” cümlesi romanın ana fikri kabul edilebilir.
Yazar hakkında bilgiler:
Tolstoy Rusya'nın Polyana şehrinde dünyaya gelmiştir. 1828 yılında oldukça varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya elen Tolstoy küçük yaşlardan itibaren annesiz babasız olarak büyüdü. Henüz daha çocukken önce annesini daha sonra da babasını kaybetti. Tolstoy babası ve annesi vefat ettikten sonra yakınlarının yanına yerleşmiş ve yetişmeye başlamıştır. Tolstoy küçük yaşlardan itibaren Fransızcayı da öğrenmiştir. Fransızcayı öğrendikten sonra Fransız yazarlardan olan Voltaire ve Jack Roussa'nun eserlerini orijinalinden okumuştur.
Tolstoy yetişkin olduktan sonra orduya katılmıştır. Rus ordusu ile birlikte Kafkasya'ya gitmiştir Kafkasya'da gözlemlediklerini de eserlerine eklemiştir. Daha sonra ilk kez 1854 yılında Kırım savaşına katılmıştır. Kırım savaşına katılınca subay olarak görev yapıyordu. Askerliği bittikten sonra Petersburg'a gitmiştir. Burada da bir ev tutup pek çok eser yazmıştır.
Hİkayeleri:
- Tipi
- Albert
- Üç Ölüm
- Oyundan Sonra
- Bir Karşılaşma
- İnsanlar Arasında Boş Bir Konuşma
- Toprak Ağasının Sabahı
- İki Süvari Subayı
- Bir Karşılaşma
Romanları:
- Anna Karenina
- Hacı Murat
- Sivastopol
- Kazaklar
- Savaş ve Barış
- Hazin Bir Evliliğin Romanı
- Çocukluğum
- Kadının Ruhu
- Seri Baba
- Efendi ve Uşak
- Ivan Ilyiç'in Ölümü
Masalları:
-Fil ile Tilkiler
Günlük ve mektuplar:
-İlk Hatıralar
-İtiraflarım
-Sevginin Talebi
