Orhan Şaik Gökyay - Yas

 

Dökün yaprağınızı dallarım dökün,
Akın yaslı yaslı sularım akın.
Bükün boynunuzu bayraklar bükün,
Bir alınmaz kalem vardı yıkıldı...

Elbek - Tutqun qushcha

Oltindan to‘qulg‘on tor bir qafasda
Yotardi bir qushcha doim qayg‘uda.

Orhun Âbideleri: Tonyukuk Âbidesi

 

Tonyukuk Âbidesi, 720-725 yıllarında Bilge Kağan'ın tecrübeli veziri Tonyukuk adına, Tonyukuk'un kendisi tarafından dikilmiştir. Bu kitabede, Türklerin savaş stratejileri, bağımsızlık mücadelesi için verilen savaşlar, Bilge Tonyukuk'un Türk milleti için verdiği mücadeleler kısaca, birkaç satırla anlatılmaktadır. 

Orhun Âbideleri: Költigin Âbidesi

Köl Tigin Kitabesi, Türk dilinin en eski yazılı eserlerindendir. Orhun Köl Tigin Yazıtı veya Köl Tigin Kitabesi, Türk dilinin en eski yazıtlarındandır. Orhun Âbideleri olarak bilinen kitabelerden biridir. Bilge Kağan tarafından ölen kardeşi Köl Tigin adına MS 732'de dikilen âbidedir. Âbideler Költigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilmiştir.

Orhun Âbideleri: Bilge Kağan Âbidesi

Orhun Yazıtları, Göktürk İmparatorluğu'nun ünlü hükümdarı Bilge Kağan devrinden kalma altı adet yazılı dikilitaştır. Moğolistan'ın kuzeyinde, Baykal gölününü güneyinde, Orhun ırmağı vadisindeki Koşo Saydam gölü yakınlarındadır. Bu yazıtlardan Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtları, Koçho Tsaydam bölgesindeki Orhun Irmağı civarında; Bilge Tonyukuk yazıtları ise, Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarından yaklaşık 360 km uzakta, Tola Irmağı'nın yukarı yatağındaki Bayn Tsokto (Bayn Çokto) bölgesindedir. Bilge Tonyukuk yazıtlarının, (Orhun Irmağı civarında olmamasına rağmen), Orhun yazıtlarıyla birlikte düşünülmesi, anılması Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtları ile aynı döneme ait olması ve aynı konuları içermesindendir. Yazıtlar Türk dili, tarihi, edebiyatı, sanatı, töresi hakkında önemli bilgiler vermektedirler. Türk ve Türkçe adı, ilk kez Doğu Göktürkler dönemine ait bu yazıtlarda geçmektedir. Yazıtların üçü çok önemlidir. İki taştan oluşan Tonyukuk 716, Köl Tigin (Költigin) 732, Bilge Kağan 735 yılında dikilmiştir. Köl Tigin Âbidesi'ndeki sözler, Bilge Kağan'ın ağzından yazılmıştır.

Fuzuli - Gazel (Saçın endîşesi tahrîk-i zencîr-i cünûnumdur)

 

Saçın endîşesi tahrîk-i zencîr-i cünûnumdur
Cünûnum def’ine zikr-i leb-i lâlin füsûnumdur

Diyâri derd ser-gerdânıyım her kim beni ister
Delil-i râh katre katre eşk-i lâle gûnumdur

Felekte berk-i âhımdan ser-â-ser yandı kevbekler
Kalan odlara yanmış kevbeb-i baht-i zebûnumdur

Gelen nâveklerin bir bir yakıp koymaz bulam zevkin
Beni hirmân oduna yandıran sûz-i derûnumdur

Ser-i kûyunda gönlüm berk-i âhın sanma bî-hûde
Karangu gece azm-i kûyun etsem reh-nümûnumdur

Lebi şirînlerin şevkiyle Ferhâd’ı benim asrın
Yanımda cem olan seng-i melâmet Bîsütûn’umdur

Fuzûlî hâli olmak câm-i ayşım sâf sahbâdan
Nişân-i baht-i nâ-fercâm ü ikbâl-i nigûnumdur

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı: Sözlü Edebiyat

İslamiyet öncesi dönemde Türkler, sözlü edebiyat geleneğine sahipti. Bu dönemde yazılı edebiyat bulunmamaktaydı ve edebiyat ürünleri sözlü olarak nesilden nesile aktarılmaktaydı.

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı: Yazılı Edebiyat

 

İslamiyet’in kabulünden önceki dönemde Türklerin yazılı edebiyatı, genellikle sözlü gelenekler yoluyla aktarılan şiir ve destanlardan oluşuyordu. Bu edebi eserler, Türk kültürünün ve eski Türk hayat tarzının zengin bir yansımasıdır.

Necmettin Halil Onan - Bir Yolcuya

 

Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın
Bir vatan kalbinin attığı yerdir.

Köksal Cengiz (Niyâzkâr) - Hep Kar Yağdı Gönlüme

Bahar göremeden, yaz göremeden,

İnce ince hep kar yağdı gönlüme.

Ülkümün hükümüne  erişemeden,

İnce ince hep kar yağdı gönlüme.