Edebi San'atlar

 

1. TEŞBİH : Aralarında ortak özellik bulunan iki kavramdan nitelik yönünden zayıf olanın güçlüye benzetilerek belirgin hale getirilmesidir. 

Tam bir benzetmede dört öğe bulunur. 

a-Benzeyen:Bir birine benzetilen kavramlardan nitelikçe güçsüz olanıdır. 

b-Kendisine Benzetilen:Benzetilen kavramlardan nitelikçe güçlü olanıdır. 

c-Benzetme Yönü:Benzeyenle benzetilen arasındaki ortak özelliktir. 

d-Benzetme Edatı: Benzetmeyle benzetilen arasında ilişkiyi kuran edattır. (Gibi,kadar,sanki vb.)  

Fuzuli - Gazel (Kabrim taşına kim gam odumdan zebânedir)

Kabrim taşına kim gam odumdan zebânedir
Ta’n okun atma kim hatarı çok nişânedir

Eyler kadeh zamâne gamın def’ galiba
Devr-i kadeh muhâlif-i devr-i zamânedir

Kaldırdı eşk-i dûn beni ol âsitâneden
Kim maksadım benim dahi ol âsitânedir

Vâ’iz sözüne tutma kulak gâfil olma kim
Gaflet yuhusunun sebebi ol fesânedir

Nezr etmişim firâkına kim yok nihâyeti
Nakd-i sirişkimi ki tükenmez hızânedir

Can vermeyem mi gurbete kim bîm-i ta’neden
Yâd-i vatan figânına sensiz behânedir

Ey dil hazer kıl âteş-i âhınla yanmasın
Cismim ki derd kuşlarına âşyânedir

Benden Fuzûlî isteme eş’âr-i medh ü zem
Ben âşıkım hemişe sözüm âşıkânedir

Yunus Emre - Aşk mezhebi dîndür bana (7)

Ey 'âşıkan ey 'âşıkan 'ışk mezhebi dîndür bana

Gördi gözüm dost yüzüni yas kamu dügündür bana

Şeref Taşlıova - Vurun Evlatlarım

Kara dağda düşman topu patlıyor
Asker hücum etmiş Kars'ı alıyor
Hırsınan hasımımız çatlıyor

Vurun evlatlarım Allah aşkına
Şehid olanımız cennet köşküne
Atın aslanlarım Allah aşkına
Şehid olanımız cennet köşküne

Niyaz İlahisi

 

Şem'-i ruhuna cismimi pervane düşürdüm

Evrâk-ı dili âteş-i sûzâna düşürdüm

Bir katre iken kendimi ummana düşürdüm

Takrir edemem derd-i derûnum elemim var

Mevlâyı seversen beni söyletme gamım var

Ak Zambaklar Ülkesinde

 

KİTABIN ADI: Ak Zambaklar Ülkesinde

YAZARI: Grigoriy Petrov

ÇEVİREN: Ali Haydar

YENİ HARFLERE AKTARAN VE SADELEŞTİREN: Mahir Ünlü

YAYINEVİ: Bilgeoğuz Yayınları - İstanbul

BASIM YILI:  2022

KİTABIN YAYIM MAKSADI: Sosyal ve ekonomik şartların en kötü olduğu zamanlarda bile önemli şahsiyetlerin milletin ilerlemesini sağlayabileceğini anlatmak.

Fuzuli - Gazel (Çeşm-i sûret-bâzıma müjgân saf-i hengâmedir)

 

Çeşm-i sûret-bâzıma müjgân saf-i hengâmedir
Kana batmış her müjem bir şûh-i gül-gûn câmedir

Tâ hatın üzre ham-i ebrûların ser-germiyim
Her sözüm derd-i dil imlâsına bir ser-nâmedir

Gösterir her dem alâmetler kıyâmetten kadin
Kâ’im etmiş haşr bürhânın aceb allâmedir

Derdim oldur kim müselmân olmuş ol tersâ-beçe
Küfre olan zulmler ta’nı bu gün islâmedir

Yüzde nakş-i hûn-i dil râz-i nihânım fâş eder
Şerh-i gam tahrîrine her kirpiğim bir hâmedir

Ey sabâ rahm et kim ol bî-derd kılmış terk-i cevr
Çâre-i derd-i dilim mevkûf bir i’lâmedir

Ey Fuzûlî bulmadım reng-i riyâdan bir safâ
N’ola ger meylim bu reng ile mey-i gül-fâmedir

Cengiz Aytmatov - Beyaz Gemi (Roman Özeti)

 

ESERİN ADI :BEYAZ GEMİ
YAZARI :CENGİZ AYTMATOV
YAYIN EVİ :ÖTÜKEN
BASIM YILI :1970
SAYFA SAYISI :174


1.ESERİN KONUSU

Annesi ve babasını tarafından küçük yaşta dedesinin yanına bırakılmış bir çocuğun hayal dünyası ve babasına ulaşma isteği anlatılmaktadır.

Fuzuli - Gazel (Kabrim taşına kim gam odumdan zebânedir)

 

Kabrim taşına kim gam odumdan zebânedir
Ta’n okun atma kim hatarı çok nişânedir

Eyler kadeh zamâne gamın def’ galiba
Devr-i kadeh muhâlif-i devr-i zamânedir

Kaldırdı eşk-i dûn beni ol âsitâneden
Kim maksadım benim dahi ol âsitânedir

Vâ’iz sözüne tutma kulak gâfil olma kim
Gaflet yuhusunun sebebi ol fesânedir

Nezr etmişim firâkına kim yok nihâyeti
Nakd-i sirişkimi ki tükenmez hızânedir

Can vermeyem mi gurbete kim bîm-i ta’neden
Yâd-i vatan figânına sensiz behânedir

Ey dil hazer kıl âteş-i âhınla yanmasın
Cismim ki derd kuşlarına âşyânedir

Benden Fuzûlî isteme eş’âr-i medh ü zem
Ben âşıkım hemişe sözüm âşıkânedir

Faruk Nafiz Çamlıbel - Madde ve Kuvvet

Gövdeler -varsa- gönüllerden alır cevherini

Yürek olmazsa bilekler çekemez hançerini

Kahramansız yaşamak kahrına mahkumdurlar

Kaybeden zümreler Allah'ını, peygamberini.

Bekir Sıtkı Erdoğan - Kara Gözlüm Efkarlanma Gül Gayri

Söz: Bekir Sıtkı Erdoğan

Beste: Gültekin Çeki

Makam: Rast

Usul: Aksak

Kara gözlüm, efkarlanma gül gayri!
İbibikler, öter ötmez ordayım.
Mektubunda diyorsun ki: 'Gel Gayri! '
Sütler kaymak tutar tutmaz ordayım.

Yunus Emre - Anmaz mısın sen şol güni gözüñ nesne görmez ola (6)

 

Anmaz mısın sen şol güni gözüñ nesne görmez ola
Düşe sûretün topraga dilün haber virmez ola

Çün 'Azrâîl'i ne tuta assı kılmaz ana ata
Kimse döymez o heybete halkdan meded irmez ola

Gele sana cân alıcı dahı cân alur kılıcı
'Akluñı başdan alıcı bir dem amân virmez ola

Evvel gele şol yuyucı ardınca şol su koyucı
İledüp kefen sarıcı bunlar hâlüñ bilmez ola

Oglan gider dânışmâna saladur dosta düşmâna
Sonra gelmek peşimâna sana assı kılmaz ola

Agaç ata bindüreler sinden yana göndereler
Yir altına indüreler kimse ayruk görmez ola

Üç güne dek oturalar hep işüñi bitüreler
Ol dem dile getüreler ayruk kimse anmaz ola

Yûnus miskîn bu ögüdi sen sana virseñ yeg idi
Bu şimdiki mahlûkâta ögüt assı kılmaz ola

Köksal Cengiz (Niyâzkâr) - Bu Vatan Sahipsiz Değil

Tefrikayla içimize sızanlar,

Bilin ki bu vatan sahipsiz değil!

İçte, dışta kuyumuzu kazanlar,

Bilin ki bu vatan sahipsiz değil! 

Hırsızın Hiç mi Kabahati Yok?

 

Süleyman Demirel 12 Eylül öncesi anarşiye karşı niye tedbir almadığı sorulunca bir fıkra anlatır: 

“Hocanın evini hırsızlar soyunca komşular söylenmeye başlamış. 

‘Hocam, insan kapısını kilitlemez mi?’, 

‘Para ortaya konur mu?’, ‘

Bu kadar ağır uyku olur mu?’ diyorlarmış. 

Hoca da cevap vermiş: Tamam ben hatalıyım da, eve giren hırsızın hiç mi kabahati yok?”

Faruk Nafiz Çamlıbel - Bizim Memleket

İçinden tanırım ben o elleri,

Onlar ki zahirde viran olurlar;

Ardıçlı dağları, çamlı belleri

Aşanlar şi'rine hayran olurlar.

Faruk Nafiz Çamlıbel - Sonsuz Rüya

Ezeli varlığa candan vurulan aşıklar,

Ses alır ta ötesinden ebedi dünyanın.

Yerin altında devam etmesidir bence ölüm,

Yerin üstünde görüp geçtiğimiz rüyanın.

Ümit Yaşar Oğuzcan - Acılar Denizi

 

Ben acılar denizinde boğulmuşum
İşitmem vapur düdüklerini, martı çığlıklarını
Dalgalar her gün bir başka kıyıya atar beni
Duyarım yosunların benim için ağladıklarını

1950-1960'lı Yıllarda Türkmen Edebiyatı

 

1950’li ve 1960’lı yıllar, Türkmen şiirinin en üretken olduğu ve değişime uğrayıp yenileş­tiği yıllardır. Önce Ekim devriminin getirdiği baskının sonucu, ardından da İkinci Dünya Savaşının sebep olduğu olaylar ve duyguların baskısı altında kendi mecrasından çı­kan, kendi meselelerini ele alamayan, Türkmenlerin kendi değerleriyle donanmamış olan Türkmen şiiri, 1950’li yılların ikinci yarısından itibaren kendi yatağında ilerlemeye başla­mış, “ ... yaşadıkları ülkenin dokularını, halkın gönlündeki zenginliği ve inceliği duyarlı bir sembolizmle şiirleştirme fırsatını” bulmuştur.

Fuzuli - Gazel (Şu’le-i şem’-i ruhun ağyâra bezm-efrûz olur)

 

Şu’le-i şem’-i ruhun ağyâra bezm-efrûz olur
Âh kim yetgeç bana bir berk-i âlem-sûz olur

Gayr çeşminden bulur her dem nigâh-i merhamet
Ben ne kıldım kim nasîbim nâvek-i dil-dûz olur

Her gün açar gönlümü zevk-i visâlin yenleden
Gerçi güller açmağa her yılda bir nevrûz olur

Hâle tek çıkmaz evinden mâh-tal’atler müdâm
Her kimin devr-i kamerde tâli’i firûz olur

Sâ’idin zevkiyle terk etmiş Fuzûlî âlemi
Meyl-i sahrâ eylemez bir kuş ki dest-âmûz olur

(Fâ i lâ tün fâ i lâ tün fâ i lâ tün fâ i lün)

Yunus Emre - Işk etegin tutmak gerek âkıbet zevâl olmaya (5)

'Işk etegin tutmak gerek 'âkıbet zevâl olmaya

'Işkdan bir elif okıyan kimseden su'âl olmaya