Ziya Gökalp - Lisan

 

Güzel dil Türkçe bize,
Başka dil gece bize.
İstanbul konuşması
En sâf, en ince bize.

Lisanda sayılır öz
Herkesin bildiği söz;
Ma'nâsı anlaşılan
Lûgate atmadan göz.

Uydurma söz yapmayız,
Yapma yola sapmayız,
Türkçeleşmiş, Türkçedir;
Eski köke tapmayız.

Açık sözle kalmalı,
Fikre ışık salmalı;
Müterâdif sözlerden
Türkçesini almalı.

Yeni sözler gerekse,
Bunda da uy herkese,
Halkın söz yaratmada
Yollarını benimse.

Yap yaşayan Türkçeden,
Kimseyi incitmeden.
İstanbul'un Türkçesi
Zevkini olsun yeden.

Arapçaya meyletme,
İran'a da hiç gitme;
Tecvîdi halktan öğren,
Fasîhlerden işitme.

Gayrılı sözler emmeyiz,
Çocuk değiliz, memeyiz!
Birkaç dil yok Tûran'da,
Tek dilli bir kümeyiz.

Tûran'ın bir ili var
Ve yalnız bir dili var.
Başka dil var diyenin,
Başka bir emeli var.

Türklüğün vicdânı bir,
Dîni bir, vatanı bir;
Fakat hepsi ayrılır
Olmazsa lisânı bir.

-----

lisan: Dil
müteradif: Eş anlamlı

Oybek - Na'matak

Nafis chayqaladi bir tup na'matak
Yuksakda, shamolning belanchagida,
Quyoshga ko'tarib bir savat oq gul,
Viqor-la o'shshaygan qoya labida,
Nafis chayqaladi bir tup na'matak...

Mayin raqsiga hech qoniqmas ko'ngil,
Vahshiy toshlarga ham u berar fusun.
So'nmaydi yuzida yorqin tabassum,
Yanoqlarni tutib oltin bo'sa-chun
Quyoshga tutadi bir savat oq gul!

Poyida yig'laydi kumush qor yum-yum...
Nafis chayqaladi bir tup na'matak...
Shamol injularini separ chashmadak,
Boshida bir savat oq yulduz-chechak,
Nozik salomlari naqadar ma'sum.

Tog'lar havosining feruzasidan
Mayin tovlanadi butun niholi,
Vahshiy qoyalarning ajib ijodi:
Yuksakda raqs etar bir tup na'matak,
Quyoshga bir savat gul tutib xursand!

Abdulla Oripov - Sen bahorni sog'inmadingmi?

 

Uyg'onguvchi bog'larni kezdim,
Topay dedim qirdan izingni.
Yonog'ingdan rang olgan dedim -
Lolazorga burdim yuzimni,
Uchratmadim ammo o'zingni,
- Sen bahorni sog'inmadingmi?

Uzoqlarda zalvorli tog'lar
Xayolimni keldilar bosib.
Kechdi qancha intizor chog'lar,
Vasling menga bo'lmadi nasib,
Sensiz men ham, bahor ham g'arib,
- Sen bahorni sog'inmadingmi?

O'ngirlarda sakraydi ohu,
Na'matakda sa'va mittijon.
Qorliklardan sipqarilgan suv,
Daralarda uradi javlon.
Nigohimdan faqat sen pinhon,
- Sen bahorni sog'inmadingmi?

Mana, bugun navro'zi olam,
Do'stlarimga gullar tutarman.
Qaylardasan, sevgili erkam...
Qo'limda gul, seni kutarman,
Umrim bo'yi chorlab o'tarman,
- Sen bahorni sog'inmadingmi?

Oyhan Hasan Bıldırki

10 Haziran 1947 yılında Bağarası'nda doğdu. İlkokulu doğduğu yerde, ortaokul ve liseyi Aydın'da okudu. Bursa Eğitim Enstitüsü Türkçe Bölümü'nü (1971), AÜAÖF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü (1991) yıllarında bitirdi.

Mehter Marşı (Gafil Ne Bilir)

Gâfil ne bilir neş’ve-i pür-şevk-i vegāyı
Meydân-ı celâdetteki envâr-ı sefâyı
Merdân-ı gazâ aşk ile tekbirler alınca
Titretti yine rû-yı zemin arş-ı semâyı

Allâh yoluna cenk edelim şân alalım şân
Kur’ân’da zafer va‘d ediyor Hazret-i Yezdân

Farz eyledi Hallâk-ı Cihân harb ü cihâdı
Hep cenk ile yükselmede ecdâdımın adı
Dünyâları feth eyleyen ecdâdımız el-hak
Âdil idi hıfz eyler idi Hakk-ı ibâdı

Allâh yolunda cenk edelim şân alalım şân
Kur’ân’da zafer va‘d ediyor Hazret-i Yezdân

Usmon Azim - Yashamoqdan qiynaldi odam

Yashamoqdan qiynaldi odam.

U oʼyladi — kun koʼrdi bekor.

Tashqarida oq edi olam,

Tashqarida yogʼar edi qor.

U oʼyladi — yengdi qishu kuz,

Yolvorsa ham qaytmaydi bahor.

Tashqarida oq libos nufuz,

Tashqarida yogʼar edi qor.

Yolgʼizlikning cheksizligida

Roʼzgʼorini koʼrdikim — afgor.

Nisbat topmay tengsizligiga,

Tashqarida yogʼar edi qor.

Odam maʼyus chiqdi hovliga...

Yorugʼ olam xonasidan tor.

Xush havoni bosib bovriga,

Tashqarida yogʼar edi qor.

Oʼrlamoqda koʼkka tutuni —

Bu uylarning nima dardi bor?

Butun jismi bilan toʼkilib,

Tashqarida yogʼar edi qor.

*     *     *

YAŞAMAKTAN YORULDU ADAM

Yaşamaktan yoruldu adam,

Düşündü kı boş geçmiş ömür.

Dışarıda bembeyaz âlem,

Dışarıda yağıyordu kar.

O düşündü – yenmış kış ve güz,

Yalvarsa da dönmez baharı.

Dışarıda kıyafet beyaz,

Dışarıda yağıyordu kar.

Yalnızlığın sonsuzluğunda,

Geçiniyor hayatı efkar.

Kıyas yoktur sonsuzluğuna,

Dışarıda yağıyordu kar.

Adam mahzun dışarı çıktı,

Aydın âlem odasından dar.

Hava güzel, hava hoş idi,

Dışarıda yağıyordu kar.

Dumanlandı semaya kadar,

Bu evlerin ne feryadı var?

Dökülüyor olduğu kadar,

Dışarıda yağıyordu kar.

Başın vurup ev duvarına,

Rezil etmiş, daha neler var?

Geçip kinli dünyalarından,

Kirlerine yağıyordu kar.

İşik yandi bakıp camlara,

İşitildi güzel sedalar.

Tren gibi evler bir yere,

Dizi dizi yola çıktılar.

Gidiyordu sevdiği yârı –

Bakışında bin türlü keder.

Paramparça olup, yaşlanıp,

Oynamadan yağıyordu kar.

(Türkiye Türkçesine çeviren: Gülbahar Sattarova)

Muhammadsharif So‘fizoda - Vatan

 

Vatan holindan o‘tru ko‘zlarim saqfinda qon og‘lar,
Na yolg‘iz ko‘zlarim majruh o‘lan jismimda jon og‘lar.

Salohi xonim on fikrinda og‘lar xonadonlar cho‘x,
Faqat bai oshkoro og‘laram, onlar nihon og‘lar.

Qiroatxona-u sho‘rodag‘i maktab-la har balda,
Bu kun ma’mur ekan Farg‘ona benomu nishon og‘lar.

Muborak mamlakatlar bir taqim hayvonlara holo.
Charogoh o‘ldug‘undan noshi yeru osmon og‘lar.

Evet, inson sayilmaz o‘lmayanlar ismina mazhar,
Masal vor bizda: «Vijdonsizlaring og‘zida non og‘lar».

Chiqib kursida voiz onlara sotduqcha rizvoni,
Halosindan jahannam shod o‘lur, bog‘i jinon og‘lar.

Jahondan mahv o‘lib ul qahbalar bir kun ketar onjaq,
Misoid asr ichinda favt o‘lan ushbu zamon og‘lar.

Yozuq oliy Vatan o‘ksiz kabi bir holda dushmushkim,
Agar tahrir edarsan, xomai mo‘jiz bayon og‘lar.

Sharif o‘lmas u maskanki, sharif o‘lmas esa sokin,
U tanballarki, vor ustinda ya’sindan makon og‘lar.

* * *

Kirib vahdat xumiga nosavodliqni ranglanglar,
Ki qilmoq oshnoliq boridin g‘ayri-la tanglanglar.

Qayu mazhabda ahli ishqin qatli erur vojib?
Musulmonlig‘ agar shul bo‘lsa, mo‘minlar paranglanglar.

Buni masjid deyurlar, na samo ahlig‘a manzildur,
Boring, ey so‘filar, eshshak kabi sahroda hangranglar.

Hazar qilmanglar, ey ahli muhabbat, muhtasiblardan,
Kirib rag‘bat ila kunju xarobot ichra banglanglar.

Nachun qo‘ymas ekan(lar) bizni may ichgali zohidlar,
Qilichlar qo‘lga olib, bu fasod ahliga janglanglar.

Bihamdillohki, ishqing jur’asiga sarbaland o‘ldum,
Bu bazm ichra kishikim kirsa tiyru tapanglanglar.

Qilibdur qozi shar’i ihtisob ahli muhabbatni
Turing bu beadabni boshiga bir necha sanglanglar.

Muhammadsharif So‘fizoda - Gazeta to'g'risinda

 Yashnatib dil g‘unchasin, fasli bahor aylar gazet,

Suv berib ko‘ngul bog‘ini sabzavor aylar gazet.

Sharqdan Mag‘ribgacha bo‘lg‘on havodisni yozib,
Ne go‘zal marg‘ub xabarlar oshkor aylar gazet.

Ko‘b o‘qur bo‘lsang, bo‘lursen el aro chun nuktadon,
So‘zlaganda so‘zlaringni beg‘ubor aylar gazet.

Gohi-gohi kelmayin qolsa o‘zining do‘stlarin
Shavqida telmurtirib ko‘p intizor aylar gazet.

Chiqsa bir xursandlik safhasida darj o‘lub,
Fikri zavq-la qalbni beixtiyor aylar gazet.

E nexushkim, xalqimiz suymakda kun-kundan seni,
Bir vaqt zarlarni boshingdan nisor aylar gazet.

Noumid bo‘lma, chiqar bir kun haqiqiy do‘stlaring,
Yordam aylab, mushtariyni beshumor aylar gazet.

Yo‘qsul el ahvolidan gar sen yozib bersang xabar,
Darj etib bu yo‘lga jalbi e’tibor aylar gazet.

Gar qorayg‘on dil, to‘nuk ruhlarga berdikchi ziyo,
Bo‘lgani jon doimo boshqa tumor aylar gazet.

Hasan Hüseyin Korkmazgil - Acıyı Bal Eyledik

"pir sultan ölür dirilir"

bak şu bebelerin güzelliğine 
                    kaşı destan 
                    gözü destan 
                    elleri kan içinde 
  

kör olasın demiyorum 
kör olma da  
                   gör beni 
  

damda birlikte yatmışız 
öküzü hoşça tutmuşuz 
koyun değil şu dağlarda 
san kendimizi gütmüşüz 
hor baktık mı karıncaya 
kırdık mı kanadını serçenin 
vurduk mu karacanın yavrulusunu 
ya nasıl kıyarız insana 
  

sen olmasan öldürmek ne 
çürümek ne zindanlarda 
özlem ne ayrılık ne 
yokluk ne yoksulluk ne 
ilenmek ne dilenmek ne 
işsiz güçsüz dolanmak ne 
gün gün ile barışmalı 
kardeş kardeş duruşmalı 
koklaşmalı söyleşmeli 
korka korka yaşamak ne 
  

kahrolasın demiyorum 
kahrolma da 
                   gör beni 
  

kanadık toprak olduk 
çekildik bayrak olduk 
döküldük yaprak olduk 
geldik bugüne 
  

ekmeği bol eyledik 
acıyı bal eyledik 
sıratı yol eyledik 
geldik bugüne 
  

ekilir ekin geliriz 
ezilir un geliriz 
bir gider bin geliriz 
beni vurmak kurtuluş mu 
  

kör olsanı demiyorum 
kör olma da 
          gör beni 

Fuzuli - Gazel (Visâlin bana hayat verir firkatin memât)

Visâlin bana hayat verir firkatin memât
Subhâne hâliki halaka’l-mevti ve’l-hayat

Hicrânına tehammül eden vaslını bulur
Tûbâ men erâde bihi’l-fevzi ve’n-necât

Mihrindir iktina’-i mekâsıd vesîlesi
Mâşâe men erâde bihi’l-fevzi ve’n-necât

Dökmüş riyâz-i tab’uma bârân-i şevkını
Men enzele’l-miyâhi ve ahyâbihen nebât

Hak âferinişe sebeb etti vücudunu
Evcebte bi’z-zuhûri zuhûri’l-mukevvenât

Îzıd serîr-i hüsne seni kıldı pâd-şâh
A’lâ kemâli zâtike fi ahseni’s-sıfât

Kıldın eda-yi na’t Fuzûlî tamâm kıl
Kellemte bi’s-selâmi ve temmemte bi’s-salât

(Mef û lü fâ i lâ tü me fâ î lü fâ i lün)